لیلا کردبچه؛ حسین آقاحسینی؛ سیدمرتضی هاشمی
چکیده
هنجارگریزی از زبان معیار، انحراف از قوانین حاکم بر همنشینی واژه‌ها، افزودن قاعده‌هایی به برونۀ زبان معیار، به‌هم‌ریختن نحو جمله‌ها و دخل‌وتصرّف در ساختمان دستوری زبان معمول و متعارف، مجموعۀ روش‌هایی ...
بیشتر
هنجارگریزی از زبان معیار، انحراف از قوانین حاکم بر همنشینی واژه‌ها، افزودن قاعده‌هایی به برونۀ زبان معیار، به‌هم‌ریختن نحو جمله‌ها و دخل‌وتصرّف در ساختمان دستوری زبان معمول و متعارف، مجموعۀ روش‌هایی است که اغلب شاعران برای برجستهسازی زبان از آن بهره میبرند. این برجستهسازیها بهشکل هنجارگریزیهایی صورت میگیرد که خود انواع گوناگونی دارد؛ چون هنجارگریزی نحوی، که کاربردهای خاصّ صفت، زیرمجموعۀ آن قرار میگیرد. صفت که نقشی فرعی در ساختمان جمله دارد، بهدلیل انعطافپذیری بالا، همواره بستر مناسبی برای دخل‌وتصرّف شاعران بوده و هنجارشکنیهای شاعران در این حوزه، بهویژه در شعر معاصر، تنوّعی چشمگیر در کاربرد صفات ایجاد کرده است.در این پژوهش، با بررسی گونههای انحراف از قوانین حاکم بر کاربرد انواع صفت در شعر معاصر، به اهمیّت صفتدر هنجارگریزی پرداختیم. افزون بر آن، نقش صفت را نیز در غنای دستاوردهای زبانی شعر فارسی بررسی کردیم، و همچنین نشان دادیم که اغلب گونههای هنجارگریزی در ساختمان صفات، در ادبیات قدیم ـ اعمّ از نظم و نثر ـ سابقه دارد و این نوع دخلوتصرفها، عملاً رویکردی به سازههای زبانی کهن محسوب میشود.
