علی اکبر باقری خلیلی؛ روجا آدینه پور باقری
چکیده
واژة مشتق در دستورهای مبتنی بر نظریة ساختاری آن است که از یک تکواژ آزاد و دست کم یک وند ساخته شده باشد. بر اساس این نظریه، پایهواژة کلمات مشتق الزاماً فعلی نیست و میتواند اسمی و وصفی و... نیز باشد. ...
بیشتر
واژة مشتق در دستورهای مبتنی بر نظریة ساختاری آن است که از یک تکواژ آزاد و دست کم یک وند ساخته شده باشد. بر اساس این نظریه، پایهواژة کلمات مشتق الزاماً فعلی نیست و میتواند اسمی و وصفی و... نیز باشد. همچنین، وند میتواند مقوله/نوع و معنای واژه را تغییر دهد و چندمعنایی پدید آورد. چندمعنایی یعنی یک واژه از چند معنی برخوردار باشد و میتواند در سطح تکواژ، واژه، گروه و جمله بررسی شود. انتقال معنا، هنرآفرینی و کاربرد ویژه از مهمترین علل پیدایش چندمعناییاند. پسوند «ین» از پسوندهای زایا و فعال زبان فارسی است که با ساختن واژگان اشتقاقی، چندمعنایی پدید میآورد. نوع واژگان مشتق از پسوند «ین» غالباً صفت نسبی است و بنابراین، در جایگاه صفت مینشینند و معانیشان وابسته به همنشین، یعنی موصوف آنهاست. واژگان مذکور گاهی تحت تأثیر همنشینی معنایی، جانشین موصوف میشوند و تغییر مقوله، انتقال و افزایش معنایی را سبب میگردند. هنرآفرینی از دیگر کارکردهای واژگان اشتقاقی با پسوند «ین» برای انتقال معنا و عامل دیگر پیدایش چندمعنایی است که افزون بر کاربرد واژگان بهشکل استعاری و مجازی، بهصورت آرایههای استخدام، ایهام، تضاد و جناس نیز نمود پیدا میکند.
