اکبر صیادکوه؛ حسن دست موزه
چکیده
افصح‌المتکلمین، سعدی شیرازی، از بزرگ‌ترین ارکان ادب پارسی است. بخشی از صیت و شهرت سعدی در گرو سعدینامه یا همان بوستان است که از مثنویهای اخلاقی برجسته و باارزش حوزۀ زبان و ادب پارسی است. این کتاب ...
بیشتر
افصح‌المتکلمین، سعدی شیرازی، از بزرگ‌ترین ارکان ادب پارسی است. بخشی از صیت و شهرت سعدی در گرو سعدینامه یا همان بوستان است که از مثنویهای اخلاقی برجسته و باارزش حوزۀ زبان و ادب پارسی است. این کتاب بیمانند،زبان سخته و پیراستهای دارد که نظر هر مخاطبی را به خود جلب میکند. این میزان از شایستگی در گرو ِشگردهای هنری و زبانی فراوانی است که شیخ اجل بهکار بسته است. از ویژگیهای دستوری آن، استفادۀ گسترده از جمله های مرکب است. در جملههای مرکب، به جای نقشهای دستوری مفرد، جملۀ پیرو به کار میرود. جملههای پیرو از لحاظ معنا از مفردات غنی‌ترند؛ زیرا وجود فعل در آنها موجب انتقال مفهوم، وجه، زمان و شخص به مخاطب میشود که افزونی توصیفگری و تحرک و پویایی کلام را در پی دارد. در این پژوهش که کاملاً جنبۀ آماری دارد، 1100 بیت از بوستان را به عنوان جامعۀ آماری از متن برگزیده و از دیدگاه «کارکردهای جملههای مرکب» بررسی کرده‌ایم. مبانی نظری و تعاریف اصطلاحات را از دستور زبان فارسی، تألیف دکتر حسن انوری و دکتر حسن احمدی گیوی، برگرفته‌ایم. بر اساس مهم‌ترین نتایج به‌دست‌آمده، در بوستان کاربرد جملههای مرکب به مراتب بیشاز جملههای ساده است؛از میان آنها، جملههایی که از پایه و یک پیرو ساخته شدهاند، بسامد بیشتری دارند که معمولاً هر کدام در یک مصراع بهکار میروند؛ در بیشتر جملههای مرکب، پایه بر پیرو مقدم شده است؛ جمله های پیرو بیشتر در نقش غیراصلی به کار رفته است.
