زهرا منصوری نوری؛ معصومه یاری ایلی؛ اقدس فاتحی
چکیده
در غزلیات سلمان ساوجی، شاعر قرن هشتم، تلفیق دوگونه غزل عارفانه و عاشقانه بنا به اقتضای عصر و دوره، به گونه‌ای بسیار طبیعی انعکاس یافته است. درونمایه‌‌ها و مضامین این اشعار دربرگیرندة معانی دقیق و ظریفی ...
بیشتر
در غزلیات سلمان ساوجی، شاعر قرن هشتم، تلفیق دوگونه غزل عارفانه و عاشقانه بنا به اقتضای عصر و دوره، به گونه‌ای بسیار طبیعی انعکاس یافته است. درونمایه‌‌ها و مضامین این اشعار دربرگیرندة معانی دقیق و ظریفی است که در اثنای کلام و در ظرف الفاظ گنجانده شده است. سلمان با زبانی لطیف، از ترکیب عشق و عرفان، مضامین پربسامدی همچون حجاب بودن جسم و تن، حلقة زلف، زلف مشکین و کفر زلف، رخسار و همچنین چشم مست معشوق و حسن روی او، لب و سخن معشوق، هجران و فراق دوست، وفای عاشق و جفا و بدعهدی معشوق، بیهنریِ عقل در طورِ عاشقی و باد سحر را با تشخصی جدید بازآفرینی کرده است. همچنین، با استفاده از برخی دیگر از مضمونهای رایج در قرن هشتم، در قالب واژهها و عباراتی همچون محتسب و زاهد ظاهرپرست، رند دردیآشامِ درونصاف، میِ جام الست، هیچ بودن نقش و نگار جهان، و دررسیدنِ شام اجل بر درِ سرای امل را دریافته و با توصیفات بس هنرمندانه و با توجهی وافر، به سان عارفی تمامعیار، تصاویری از این گونه مضمونپردازیهای خود را به رخ کشیده است. از همین منظر است که میتوان وی را سرآمد مضمونآفرینی بدیع در غزل فارسی بهخصوص غزلسرایی قرن هشتم و بعد از آن به حساب آورد.
