سید امیر جهادی؛ حمیدرضا خوارزمی
چکیده
کتابت و دبیری در شمار مشاغل شریف و ارزشمند دیوانی است و از دیرباز نقشی مهم و محوری در دواوین سلطنت و خلافت و به موازات آن به گونهای غیر‌رسمی در اجتماع ایفا کردهاست. کاتبان و منشیان برای این فنّ شریف، ...
بیشتر
کتابت و دبیری در شمار مشاغل شریف و ارزشمند دیوانی است و از دیرباز نقشی مهم و محوری در دواوین سلطنت و خلافت و به موازات آن به گونهای غیر‌رسمی در اجتماع ایفا کردهاست. کاتبان و منشیان برای این فنّ شریف، قواعد و الزاماتی پایه نهاده، آثاری را در این خصوص تألیف و تصنیف نمودند که از یک سو راهگشای کاتبان مبتدی باشد و از دیگر سو راهنمای قاطبة جامعه در جهت تسهیل و رواساختن امورشان. از ادوار مهم از نظر کمیّت آثار، در زمینۀ انشا و کتابت، دورة صفوی است که بسیاری از نسخ باقیمانده از این دوران به کسوت تصحیح و طبع آراسته نشدهاند. از همین زمره میتوان کتاب نورس چمن را نام برد که در عهد شاهعباس دوم صفوی تصنیف شده است. نویسندة اثر در پنج باب، افزون بر بیان بنیادهای نظری انشا، به نقل نمونههای عملی اهتمام کرده و کوشیده است در ساختاری منظم و دقیق، گونههای متنوّع مکاتیب را برای مخاطبان تبیین کند. از زاویة ساختاری و متنشناختی، این اثر ادامهدهندة سنّت کتابت عصر تیموری است، جز آنکه برخی گونهها در این متن تا حدّی جدید به نظر میرسند. سبک نورس چمن از نوع فنّی مایل به مصنوع است و نویسنده در بیشتر مواضع به هنرنماییهای لفظی توجّه بسیار نشان داده است.
