بتول مهدوی؛ محمد بهنام فر؛ مصطفی شمس الدینی
چکیده
شهرآشوب در لغت به معنی کسی است که به لحاظ زیبایی شهر را بیاشوبد و به عبارتی ترکیب وصفی است برای توصیف زیبارویان فتنه‌انگیز و در اصطلاح ادبی به اشعاری اطلاق می‌شود که شاعر در آن، شهر، اهل شهر یا درباریان ...
بیشتر
شهرآشوب در لغت به معنی کسی است که به لحاظ زیبایی شهر را بیاشوبد و به عبارتی ترکیب وصفی است برای توصیف زیبارویان فتنه‌انگیز و در اصطلاح ادبی به اشعاری اطلاق می‌شود که شاعر در آن، شهر، اهل شهر یا درباریان را مدح یا ذم کرده یا به توصیف پیشه‌وران یک شهر و تعریف حرفه و صنعت آنان پرداخته باشد. این نوع شعر که به دو دسته صنفی و شهری تقسیم می‌شود، از دید جامعه‌شناختی، اشتمال بر لغات و اصطلاحات فنی حرفه‌ها و اطلاعات تاریخی، سیاسی و اقتصادی متضمن فواید بسیاری است. از سال1342 تاکنون محققان کهن‌ترین سراینده شهرآشوب شهری را فرّخی سیستانی و قدیمی‌ترین شهرآشوب سرای صنفی را مسعود سعد سلمان دانسته‌اند. با توجه به منابع موجود، فرّخی همچنان جایگاه خود را حفظ کرده است، امّا در زمینه شهرآشوب صنفی با یافتن شواهدی از آثار کسایی، رودکی و فرالاوی، بر پیشینه شهرآشوب‌سرایی شاعران فارسی زبان بیش از دو سده افزوده می‌شود و مسعود سعد بدون آنکه تقدّم فضل خود را از دست دهد، فضل تقدّم خود را از دست می‌دهد. هرچند کثرت دفعی و ناگهانی این نوع شعر در آثار مسعودسعد بعید به نظر می‌آمد، نظر به شواهد موجود در آثار شاعران نام‌برده احتمال وجود مصداق‌های دیگر را در آثار ازمیان‌رفته پیشاهنگان شعر فارسی به ذهن متبادر می‌کند و ما را نسبت به سابقه کهن‌تر شهرآشوب صنفی در این مرز و بوم راسخ‌تر می‌سازد.
