مرتضی عباسی؛ غلامحسین شریفی ولدانی؛ طاهره خوشحال دستجردی
چکیده
بوطیقا یا طرز و انواع ادبی از زمان‌های گذشته از مباحث اصلی نقد ادبی بوده و به قدمت مکاتب فکری- فلسفی و ادبی یونان است. در این حوزه که به نوعی شیوه و رستة آثار ادبی در آن مشخص می‌شود، هر اثر بنابر داشتن ویژگی‌هایی ...
بیشتر
بوطیقا یا طرز و انواع ادبی از زمان‌های گذشته از مباحث اصلی نقد ادبی بوده و به قدمت مکاتب فکری- فلسفی و ادبی یونان است. در این حوزه که به نوعی شیوه و رستة آثار ادبی در آن مشخص می‌شود، هر اثر بنابر داشتن ویژگی‌هایی به یک نوع تعلق می‌یابد که دانستن آن در مرحلة نخست به مخاطب از باب همسوساختن انتخابش با ذوق و سلیقة شخصی کمک می‌کند و در مراحل بعد، برای مباحث مربوط به سبک‌شناسی، معنی‌شناسی و سرانجام تحلیل محتوای آثار بسیار سودمند است. در میان انواع ادبی، یک قسم «نوع غنایی» نام دارد و این نوع با عناصر و وجوهی ویژة خود، طیف وسیعی از آثار ادبی را دربر می‌گیرد و غزل بخش بزرگی از این طیف گسترده را تشکیل می‌دهد که در ادبیات فارسی با نام سعدی به طرزی خاص پیوند عمیقی دارد. پرسش این است منظور از ادبیات غنایی چیست؟ همچنین وجود چه عناصری موجب می‌شود تا مجموعه‌ای چون غزلیات سعدی غنایی دانسته شود؟ آنچه در این پژوهش بررسی خواهد شد عناصر و اجزائی- لفظی و معنایی- است که غزلیات سعدی را از مایه و لایه‌های غنایی به‌کمال بهره‌مند کرده است. هدف این پژوهش، ضمن به دست دادن تعریفی جامع از بوطیقا (طرز) و نوع ادب غنایی، کشف و دسته‌بندی عناصر و معیارهای پر بسامد غزلیات سعدی است که بدان‌ها نمودی ویژه بخشیده است. در این مقاله علاوه بر اتّکای به تعاریف موجود، نمونه‌هایی آورده و با یکدیگر مقایسه می‌شود.
