حمیدرضا خوارزمی؛ سید امیر جهادی حسینی
چکیده
صحیفۀ قاصریه سرودۀ غلامرضا قاصر کرمانی از شاعران دورۀ قاجاری، در پنج مقصد است: مقصد نخست به حسب حال نویسنده، مقصد دوم شهادت اطفال در حادثۀ عاشورا، بهخصوص طفلان مسلم، عبدالله بن حسن و علی‌اصغر، مقصد ...
بیشتر
صحیفۀ قاصریه سرودۀ غلامرضا قاصر کرمانی از شاعران دورۀ قاجاری، در پنج مقصد است: مقصد نخست به حسب حال نویسنده، مقصد دوم شهادت اطفال در حادثۀ عاشورا، بهخصوص طفلان مسلم، عبدالله بن حسن و علی‌اصغر، مقصد سوم به وقایع ستم بر امام حسین (ع) و بریدن سر آن حضرت تا اثبات حقانیت امام با ذکر اعتراف گروهی از نصارا و یهودیان در حضور یزید، مقصد چهارم به فضیلت علما و طلاب با تأسی از احادیث و حکایات مربوط به پیامبر اسلام تا امامان معصوم، مقصد پنجم مناجات شاعرانه که نقل مضمونی از صحیفۀ سجادیه است. مقالۀ حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد معرفی دقیق صحیفۀ قاصریه و بیان ویژگی‌های برجستۀ سبکی و زبانی اثر و نشان‌دادن جایگاه و اهمیت آن در میان حماسه‌های مذهبی است. نتایج نشان می‌دهد که حماسه در زمینه و مضمون‌های سروده‌شده، تازه و نو است؛ بهخصوص در بیان تألمات و رنج‌های وارد شده بر کودکان در حادثۀ عاشورا، ازجمله طفلان مسلم که شاعر به تفصیل رویدادهای مربوط به شهادت آنان را برای آشکارکردن چهرۀ بی‌رحمانۀ دشمن و جلب نظر خواننده به وقایع رخ‌داده‌شده، بیان کرده است. لحن به‌کاررفته در این حماسه، لحنی نزدیک به تعزیه است و این شیوه، حادثۀ غمناک عاشورا را پیش از پیش برای خوانندگان مجسّم می‌کند. از دیدگاه زبانی تحت تأثیر سبک بازگشت ادبی، بهخصوص زبان شعری فردوسی است و از منظر فکری، بیان غم‌ها و دغدغه‌های فردی است که با روحیات و اعتقادات مذهبی شدید، مسائل را از دریچۀ ذهن و زبان خود می‌نگرد و آنها را نقل می‌کند. نوع پژوهش بنیادی، از گونۀ تحلیل محتوای کیفی است که مطالب مورد نظر با روش کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده است.
