نجمه دری؛ مهدی پورمحمد؛ عبدالمجید زیارت زاده
چکیده
عروض و قافیه ازجمله دانش های ادبی است و از دروس دشوار تخصصی ادبیات فارسی در دورة متوسطة دوم و حتی دانشگاه محسوب میشود. در حال حاضر آموزش عروض در مراکز رسمی به دلیل روی آوردن عروضیان قدیم به مقولة ...
بیشتر
عروض و قافیه ازجمله دانش های ادبی است و از دروس دشوار تخصصی ادبیات فارسی در دورة متوسطة دوم و حتی دانشگاه محسوب میشود. در حال حاضر آموزش عروض در مراکز رسمی به دلیل روی آوردن عروضیان قدیم به مقولة زحاف و طبقه‌بندی‌های اوزان شعر فارسی، کاربران را با قواعد دشوار و پیچیدۀ نام‌شناسی بحور روبه رو کرده است؛ تاجایی که برخی از عروضیان جدید وجود زحافات را غیرضروری دانسته و آن را به کلی از روند آموزش حذف کرده اند. بااین حال به نظر می‌رسد تاکنون روش مناسبی برای شناخت اولیة وزن و به‌یادسپاری بلندمدت آن طراحی نشده است. راهکار ارائه شده در این پژوهشِ بینارشته‌ای، تولید محتوای آموزشی موسیقایی و به‌کارگیری آن، به منظور تسریع و تسهیل و همچنین به‌یادسپاری بلندمدت اوزان شعر فارسی است. به منظور دستیابی علمی به محتوای آموزشی موسیقایی، نخست مفاهیم بنیادی و ارکان تشکیل دهندۀ عروض و موسیقی تطبیق داده شد و کاربردهای آن مقایسه شد تا حدود قابلیت‌های موسیقایی عروض در دانش موسیقی به دست آید. درنتیجه انطباق معتبری بین هجاهای سه‌گانة (کوتاه، بلند، کشیده) عروضی با سه نت چنگ (e) و سیاه (q) و سیاهِ نقطه‌دار (j)؛ و همچنین وزن هر مصراع با مفهومِ جمله در تئوری موسیقی به دست آمد. بر همین اساس و با ایجاد «فاصلة موسیقایی» بینابین هجاهای عروضی، محتوای آموزشی موسیقایی، به عنوان «ملودی‌های عروضی» به دست آمد که فرایند تولید آن شرح داده شد و نمونهای از آن به پیوست مقاله آمده است.
