پروین رضائی
چکیده
هدف این پژوهش، مطالعة و بررسی برجسته‌ترین فنون بلاغی غزلیات دیوان عطار است. جامعة آماری این مطالعه غزلیات عطار است و ابیاتی که عطار فراتر از بدیع لفظی به همسوسازی این آرایه‌ها با دیدگاه و دستگاه اندیشگانی ...
بیشتر
هدف این پژوهش، مطالعة و بررسی برجسته‌ترین فنون بلاغی غزلیات دیوان عطار است. جامعة آماری این مطالعه غزلیات عطار است و ابیاتی که عطار فراتر از بدیع لفظی به همسوسازی این آرایه‌ها با دیدگاه و دستگاه اندیشگانی و فکری خویش همت گماشته است. پرسش اصلی پژوهش این است که عطار در ساختار عناصر یک بیت چه شیوه و سبکی در به‌کارگیری علم بدیع و بیان را مدنظر دارد. عطار در سرودن غزل به آراستن زبان و به کار بستن آرایه‌ها و صنایع ادبی حوزة بدیع لطفی و معنوی و شیوۀ تشبیهاتش اهمیت بسیاری داده است. شناخت پربسامدترین شیوه‌های سخن‌آرایی غزلیات عطار و سبک و سیاق پیوندزدن آنها به اندیشه‌های بنیادین و عرفانی‌اش ضروری است. عطار به این مهم توجه دارد که سخن مؤثرتر سخنی است که آراسته‌تر باشد؛ بنابراین به انواع جناس، تشبیه، ایهام، ایهام تناسب و تبادر، تکرار، تلمیحات شخصیت‌محور، ناهم‌سازنمایی(پارادوکس)محوری و... با هدف تأکید بر مضامین عرفانی، جلوه و کارکردی دیگر بخشیده است که فراتر از صرفاً لفظ‌پردازی و آراستن بیت است؛ هدف عطار برجسته‌سازی و تأثیرگذاری افکار خویش به‌مدد این‌گونه صناعات ادبی و صورخیال است. این کارکرد در غزل عطار تاکنون بررسی و تحقیق نشده است. نتیجه این است که عطار با آگاهی و بینش و تسلط بر کارکردهای علم بیان و بدیع، غزلش را موسیقایی و تأثیرگذارتر ساخته است و حتی پیش‌پاافتاده‌ترین نکتة بدیع لفظی نیز برای عطار دست‌آویزی برای القای مؤثر افکار وی قرار می‌گیرد. هدف این پژوهش، مطالعة و بررسی برجسته‌ترین فنون بلاغی غزلیات دیوان عطار است. جامعة آماری این مطالعه غزلیات عطار است و ابیاتی که عطار فراتر از بدیع لفظی به همسوسازی این آرایه‌ها با دیدگاه و دستگاه اندیشگانی و فکری خویش همت گماشته است. پرسش اصلی پژوهش این است که عطار در ساختار عناصر یک بیت چه شیوه و سبکی در به‌کارگیری علم بدیع و بیان را مدنظر دارد. عطار در سرودن غزل به آراستن زبان و به کار بستن آرایه‌ها و صنایع ادبی حوزة بدیع لطفی و معنوی و شیوۀ تشبیهاتش اهمیت بسیاری داده است. شناخت پربسامدترین شیوه‌های سخن‌آرایی غزلیات عطار و سبک و سیاق پیوندزدن آنها به اندیشه‌های بنیادین و عرفانی‌اش ضروری است. عطار به این مهم توجه دارد که سخن مؤثرتر سخنی است که آراسته‌تر باشد؛ بنابراین به انواع جناس، تشبیه، ایهام، ایهام تناسب و تبادر، تکرار، تلمیحات شخصیت‌محور، ناهم‌سازنمایی(پارادوکس)محوری و... با هدف تأکید بر مضامین عرفانی، جلوه و کارکردی دیگر بخشیده است که فراتر از صرفاً لفظ‌پردازی و آراستن بیت است؛ هدف عطار برجسته‌سازی و تأثیرگذاری افکار خویش به‌مدد این‌گونه صناعات ادبی و صورخیال است. این کارکرد در غزل عطار تاکنون بررسی و تحقیق نشده است. نتیجه این است که عطار با آگاهی و بینش و تسلط بر کارکردهای علم بیان و بدیع، غزلش را موسیقایی و تأثیرگذارتر ساخته است و حتی پیش‌پاافتاده‌ترین نکتة بدیع لفظی نیز برای عطار دست‌آویزی برای القای مؤثر افکار وی قرار می‌گیرد.
