محمد حسین روان بخش؛ محمود مهرآوران
چکیده
واژة «طنز» در ادبیات فارسی معانی مختلفی را القا می‌کند. معنای اولیة این واژه در فارسی، تمسخر یا معنایی نزدیک به آن است. طنز در دورة معاصر «اصطلاحی ادبی» است که تعریفی متفاوت با شوخی دارد. هدف ...
بیشتر
واژة «طنز» در ادبیات فارسی معانی مختلفی را القا می‌کند. معنای اولیة این واژه در فارسی، تمسخر یا معنایی نزدیک به آن است. طنز در دورة معاصر «اصطلاحی ادبی» است که تعریفی متفاوت با شوخی دارد. هدف این پژوهش بررسی معانی طنز در منابع تخصصی، فرهنگها و کتابهای مرتبط در ادبیات معاصر برای یافتن تعریفی دقیق یا نزدیک به مفهوم آن است. پرسش پژوهش آن است که «در برابر اصطلاح طنز چه معنا یا معانیای منظور شده است؟ آیا میتوان تعریف روشن و یگانهای برای طنز در ادب فارسی معاصر در نظر گرفت و چه متنی مصداق طنز است؟». یافتههای این پژوهش نشان میدهد معانی مختلفی که «طنز» پیدا کرده است، ارتباط و همپوشانی مصداقی با هم دارند و همین موضوع باعث شده است که نتوان تعریفی واضح و روشن برای اصطلاح طنز یا کاربرد یگانهای برای آن یافت. برپایۀ معانی این اصطلاح در ادب فارسی معاصر، طنز در معنی تمسخر (و طیف معنایی نزدیک به آن)، شوخی (و طیف معنایی نزدیک به آن) و در معنی اصطلاحی ادبی را میتوان سه رأس مثلثی دانست که هر متن ادبی حامل شوخی، طنز و تمسخر ـ با توجه به نسبتی که با هریک از این معانی دارند ـ در جایی از این مثلث قرار میگیرد.
