جبار نصیری
چکیده
منظومة خسرو و شیرین نظامی یکی از منظومههای برجستة ادب فارسی در قرن ششم هجری قمری است. بررسی و مقایسة تطبیقی هویت شخصیتهای داستانی این منظومه با سایر منابع تاریخی و ادبی، نشاندهندة اختلاف روایت ...
بیشتر
منظومة خسرو و شیرین نظامی یکی از منظومههای برجستة ادب فارسی در قرن ششم هجری قمری است. بررسی و مقایسة تطبیقی هویت شخصیتهای داستانی این منظومه با سایر منابع تاریخی و ادبی، نشاندهندة اختلاف روایت نظامی با روایت منقول دیگر مورخان و نویسندگان از این داستان است. برای نمونه شیرین و فرهاد در برخی از متون، برخلاف روایت نظامی، کنیز و سپهبد معرفی شدهاند. محققان برای این اختلاف عللی چون اختلاف منابع روایی و همسانپنداری شیرین با آفاق (همسر نظامی) و ... ذکر کردهاند. جدای از چنین فرضیههایی، به نظر میرسد سبب این تفاوت، فراموشی طرح و زیرساخت اولیة داستان در نگاه ناقلان منبع روایی نظامی باشد؛ زیرا با استناد به نشانههای درونمتنی منظومه، شیرین و فرهاد همانند روایت مورخان و سایر شاعران، کنیز و سپهبد هستند که در اثر نظامی هویت آنها تغییر یافته است. سند ما برای این فرضیه اشاره به دو پدیدة شیر و انار در ارتباط با این دو شخصیت در منظومة خسرو و شیرین است؛ دو مادهای که بر اساس متن زراتشتنامه و گفتة موله، ایرانشناس لهستانی، در ایران باستان مواد مخصوص به دو طبقة کشاورز – دامدار و جنگاور محسوب میشدند.