روایت‌شناسی حکایت‌های کلیله و دمنه در سطح داستان با تکیه بر حکایت پادشاه و برهمنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر، تهران، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر داستان‌های کلیله و دمنه با تکیه بر حکایت «پادشاه و برهمنان» از دیدگاه روایت‌شناسان ساختارگرا بررسی شده است. در پیکره اصلی، ابتدا سطوح سه‌گانه یک متن روایی- داستان، گفتمان، و روایتگری - معرفی شده است‌؛ آنگاه حکایت «پادشاه و برهمنان» در سطح «داستان» و مؤلفه‌های سه‌وجهی آن – پی‌رنگ، شخصیت و تعلیق - بررسی شده است. از مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش برخورداری حکایت فوق از یک پیوند خطی و یکنواخت نقش‌ها بر روی زنجیره‌ای همگن و سلسله‌وار است که سازگاری معناداری با نظریه «سلسله» یا «پاره» رولان بارت در نقش‌ها دارد. همچنین در حوزه شخصیت، درست مانند الگوی «کنشگرا»ی گریماس از یک ساختار شش‌وجهی پیروی می‌کند (فرستنده، هدف، گیرنده/ یاریگر، فاعل، بازدارنده). درمجموع باید گفت‌؛ حکایت‌های کلیله و دمنه اغلب با آرای روایت‌شناسان ساختارگرا تطابق دارد، درنتیجه می‌توان برای تقریباً همه حکایت‌های کلیله و دمنه یک ساختار روایی مشابه ترسیم کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Narratology of Kalile and Demne Anecdotes at the level of Story Relying on King and Barhamnan’s Anecdote

نویسندگان [English]

  • Masoumeh NazariCharvdeh 1
  • Amir Esmaaeil Aazar 2
  • Farhad Tahmasbi 3
1 Ph. D. Student of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Tehran Science and Research Branch, Tehran, Iran
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
3 Associate Professor of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Eslamshar Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

In the present paper, Kalile and Demne anecdotes relying on King and Barhamnan’s anecdote have been investigated from structural narratologist’s point of view. In the main body of the paper, at first the threefold levels of a narrative text; that is, story, discourse, and narratology have been introduced, then the anecdote of “King and Barhamnan” at the level of “story” and its three – dimensional components; that is, plot, character, and suspense have been studied.
Plot, is one of the elements of the story, and is an indicative of the motivation and the purpose of the story events. Plot is mentioned as a map, plan, network of discursive events and pattern of story events which is consisting of base sequences and sub-sequences. These sequences can be combined in three ways in the narrative:

Embedded bonding: it is a story within another story such as the stories of Marzban Name.
Chain bonding: in this type of bonding, the sequences like the rings of chain come together one after another such as the story of The Seven Labors of Rostam or Haft-Khan-e-Rostam
Alternating bonding or intercross of sequences: in this type the narrator advances two or more story in parallel.

In the story of King and Brahman, the combination of sequences is homogeneous and hierarchical that has a significant compatibility with the theory of "Dynasty" or "part" of Roland Barthes in roles. The author leads the story that has begun with an "unstable situation" in the first series into a "constant situation" at the final series (sixth) rely on positive and dynamic character and the protagonist of the story.
In the field of character the pattern of Greimas "activist" follows a hexagonal structure (the transmitter, goal, receiver / contributor, agent, retardant). Heblar (the king) is transmitter. At first it seems that the Brahmans are the subject of this story, but with the progress of story and the reveal of Brahman's nature their character change its place from subject into competition and anti-hero position; in return the doings and actions of Irandokht, the wife of the king, turns her into the subject and agent of the story. The purpose is dream interpretation and disposal of possible risk caused by terrible sleep; receptors are all those who Brahmans decide to kill such as Heblar's wife and children and his secretary and minister and the white elephant and camel ... as well as the realm of the king and kingdom; the contributor of the Belar, the minister, and Idon, the wise man; and Brahman are considered as rivals and as a retardant.
Within the scope of suspension the author has succeeded to create influential roles of different forms of suspension in creation of mixture of doubt and expect, particularly, methods such as "the ignorant of readers to the future of the characters and setting of the main character at a crossroads".
In general, it is said that Kalile and Demne anecdotes conform to the structural narratologist’s opinions. In conclusion, we can almost delineate a similar narrative structure for Kalile and Demne anecdotes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Narratology
  • Element of the story
  • Kalile and Demne
  • King and Barhamnan’s Anecdote
  1. منابع

    1. آزاد، راضیه (1388). «روایـت‌شناسـی مقامـات حمیـدی براسـاس نـظریـه تودوروف»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، ش 26، صص 9- 32.
    2. احمدی، بابک (1389). ساختار و تاویل متن‌، چ 12‌، تهران: نشر مرکز.
    3. اخلاقی، اکبر (1377)‌. تحلیل ساختاری منطق الطیر‌، اصفهان: فردا
    4. اخوت، احمد (1371). دستور زبان داستان، اصفهان: فردا.
    5. افخمی، علی، و سیده فاطمه علوی (1382). «زبان شناسی و روایت»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران: صص 55- 72.
    6. اسحاقیان، جواد (1387)‌. راهی به هزار توی رمان نو‌، تهران، گل آذین.
    7. اسکولز، رابرت (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات‌، ترجمه فرزانه طاهری، چ 2، تهران: آگاه.
    8. ایگلتون، تری (1388)‌. پیش درآمدی بر نظریه ادبی، ترجمه عباس مخبر‌، چ 5‌، تهران: مرکز.
    9. بارت، رولان (1387)‌. درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها‌، ترجمه محمد راغب، تهران: فرهنگ صبا.
    10. بی نیاز، فتح الله (1388)‌. درآمدی بر داستان نویسی و روایت شناسی‌، چ 2، تهران: افراز.
    11. تولـان، مایکل (1386). روایت شنـاسـی: درآمدی زبـان شناختـی انتقادی، ترجمه سیده فاطمه علوی و فاطمه نعمتی‌، تهران: سمت.
    12. حری، ابوالفضل (1388 الف). «مؤلفهای زمان و مکان روایی در قصص قرآنی»، نشریه ادب پژوهی، ش 7‌ و 8. صص 125- 141.
    13. ______  (1388 ب). «همبستگی میان بازنمایی وجوه رنگارنگ گفتار و اندیشه با تمرکز بر سخن غیر‌ مستقیم آزاد»، نشریه نقد ادبی، س 2، ش 7، صص 59- 78.‌
    14. خسروی، ابوتراب (1388)‌. حاشیه‌ای بر مبانی داستان‌، تهران: ثالث.
    15. داد، سیما (1385)‌. فرهنگ اصطلاحات ادبی‌، چ 3‌، تهران: مروارید.
    16. رسولی، حجت، و‌ علی عباسی (1387). «کارکرد روایت در ذکر بردار کردن حسنک وزیر از تاریخ بیهقی»، نشریة پژوهش‌های زبان خارجی، ش 45، صص 81- 97.
    17. دقیقیان، شیریندخت (1371)‌. منشأ شخصیت در ادبیات داستانی‌، پژوهشی در نقش پروتوتیپ‌ها در آفرینش ادبی‌، تهران: نویسنده.
    18. رضایی، عربعلی (1382)‌. واژگان توصیفی ادبیات‌، تهران: فرهنگ معاصر.
    19. ریمون کنان، شلومیت (1387). روایت داستانی، بوطیقای معاصر‌، ترجمه ابوالفضل حری، تهران: نیلوفر.
    20. سلدن، رامان (1378)‌. راهنمای نظریه ادبی معاصر‌، ترجمه عباس مخبر‌، چ 4‌، تهران: طرح نو.
    21. صفئیی، کامبیز (بی تا). «کاربرد تحلیل ساختاری روایت، تحلیل روایی نمایشنامه ملاقات بانوی سالخورده اثر «فریدریش دورنمات» با تکیه بر دیدگاه رولان بارت»، ادبیات تطبیقی، ش 11، صص 145- 165.
    22. صهبا، فروغ (1387). «بررسـی زمان در تاریخ بیهقـی بـراساس نظریه زمان در روایت»، فصلنامه پژوهش‌هایادبی، س 5، ش 21، صص 89- 111.
    23. فاطمی، سیدحسن و مریم دُرپَر (1388). «ساز و کار شخصیت‌ها در خسرو و شیرین نظامی»، مجله جَستارهای ادبی، س 42، ش 167، صص 53- 57.‌
    24. قاسمی پور، قدرت (1388). «تحلیل ساختار روایت گیر و راوی با تکیه بر هفت پیکر نظامی»، نـشریـه دانشـکده ادبیات و علوم انسانـی دانشگاه شهید باهنرکرمان، ش 25، صص 189- 205.
    25. گنجی، نرگس و دیگران (1389). «بررسی لغوی و اصطلاحی پیرنگ و عناصر ساختاری آن در فارسـی و عربـی»، نـشریـه زبان پژوهـی دانـشگـاه الـزهـرا (س)، س 1، ش 2، صص‌ 131- 172.
    26. لوته، یاکوب (1388)‌. روایت در سینما و ادبیات، امید نیک فرجام‌، چ 2‌، تهران: مینوی خرد.
    27. محمدی، محمدهادی (1378)‌. روش شناسی نقد ادبیات کودکان‌، تهران: سروش.
    28. مستور، مصطفی (1379)‌. مبانی داستان کوتاه‌، تهران: مرکز.
    29. مشتاق مهر، رحمان و سعید کریمی قره بابا (1387). «روایت شناسی داستان‌های کوتاه محمد علی جمال زاده»، نـشریـه دانشکـده ادبیـات و علـوم انـسانـی دانشگـاه تبریـز گروه زبـان و ادب فارسی، س 51. ش 207، صص 61- 135.
    30. مقدادی، بهرام (1378)‌. فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی (از افلاطون تا عصر حاضر)‌، تهران: فکر روز.
    31. مندنی پور، شهریار (1380)‌. کتاب ارواح شهرزاد‌، تهران: ققنوس.
    32. منشی، نصرالله (1370)‌. ترجمه کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، تهران‌، امیرکبیر.
    33. میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی، (1377). واژه نامه هنر داستان نویسی‌، تهران، مهنار.
    34. میر صادقی، جمال (1388 ب)‌. عناصر داستان‌، چ 6‌، تهران، سخن.
    35. ‌ ______‌ (1386). ادبیات داستانی: قصه، رمانس، داستان کوتاه و رمان‌، چ 5، تهران: سخن.
    36. وبستر، راجر (1382)‌. پیش درآمدی بر مطالعه نظریه ادبی، ترجمه الهه دهنوی، تهران: روزنگار.