بررسی اعتماد اجتماعی در دیوان سیف فرغانی از منظر جامعه‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

3 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

چکیده

اعتماد اجتماعی یکی از مهم­ترین شاخصه های سرمایة اجتماعی است که در ادبیات اعتماد، انواع و سطوح گوناگونی برای آن تعریف شده است. هر­یک از نظریه ­پردازان جامعه شناسی انواع و تعاریف متعددی برای اعتماد بیان کرده اند. مقالۀ حاضر به موضوع اعتماد اجتماعی در اشعار سیف فرغانی با تکیه­بر نظریه های سه نظریه پرداز جامعه‌شناس- آنتونی گیدنز، رابرت پاتنام و فرانسیس فوکومایا- اختصاص دارد. فرغانی در جایگاه شاعری سیاسی و اجتماعی با لحنی تند مشکلات حاکم بر جامعه را نقد می‌کند و منتقدانه به نکوهش حاکمان و صاحبان مناصب دولتی می پردازد. به‌دلیل اینکه بیشترین گلایة سیف از حکومت و نمایندگان آن است، اعتماد نهادی و عملکرد دولت بیش از سایر مصادیق در نظر انتقادی وی جلوه یافته است. دگرگونی پایه‌های حیات اجتماعی، عملکرد ضعیف دولت و شرایط بد اجتماعی دلیل از کار افتادن نبض حیات اعتماد در دیوان سیف است. پژوهش حاضر به شیوۀ توصیفی‌تحلیلی انجام شده است. در این تحقیق سعی بر آن است با تعمق در دیوان سیف انواع اعتماد اجتماعی از منظر جامعه ­شناختی شرح داده شود. اعتماد اجتماعی به ­طورکلی به دو دستة درون گروه و برون گروه دسته‌بندی می­شود. اعتماد درون گروهی شامل اعتماد به نزدیکان و خویشاوندان، اعتماد شخصی و اعتماد بین فردی و اعتماد برون گروهی شامل اعتماد نهادی، اعتماد بنیادی و ارش های اخلاقی است؛ در عین حال اعتماد مبتنی‌بر عملکرد دولت، امنیت و دین که به عنوان متغیرهای وابسته به اعتماد اجتماعی است، از دیدگاه این سه نظریه پرداز بررسی می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating Social Trust in Seif Ferghani’s Divan from a Sociological Perspective

نویسندگان [English]

  • Masuod Forouzandeh 1
  • Zahra Fadaei 2
  • Sattar Sadeghi Dehcheshmeh 3
1 Associate Professor of Persian Language and Literature, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
2 M. A. Graduate of Persian Language and Literature, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
3 Assistant Professor of Sociology, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

Extended Abstract
Trust is one of the most important aspects of human relationships and the creator of participation and balance among members of a society. Social trust is one of the most important characteristics of social capital, for which various types and levels of trust have been defined. Trust is generally divided into intragroup and intergroup categories. Intragroup trust includes trust in relatives, personal trust, and interpersonal trust. The intergrouptrust includes institutional trust, fundamental trust, and moral values. Meanwhile, dependant variables related to social trust include the performance of the government, security, and religion. Social trust is in the minds of many traditional and contemporary sociologists. The concept of trust manifests itself in many different ways. This issue is one of the most important factors in establishing communication between members of the community. Trust is the basic foundation and pulse of the social order. The existence of social problems indicates a lack of trust in the society. The expression of social problems, ugliness, and vulgarity of the corrupt class, especially in the institutional systems and the performance of the government, has long been seen in the poems of our poets and writers. Saif Ferghani is a poet of the seventh and eighth centuries AH who, as a reformer and social critic, critically expresses bad social and economic conditions. In Seif's poetry, bad social conditions have destroyed the public’s trust in the government and even in the society, and Seif, as a representative of these people, expresses distrust, especially of the government and its institutions. The present study investigates social trust in Seif Ferghani’s poems based on the theories of three sociological theorists: Anthony Giddens, Robert Putnam, and Francis Fukuyama. Interpersonal trust, personal trust, institutional trust, religion, security, and moral values ​​are the most common subsets of social trust in the theories of these three sociological theorists. Analysis of the theoretical content of Seif's poetry ideas shows the poet’s dominant thought in the field of intergroup trust. Saif’s biggest complaint is the poor performance of the government and the governing body of the society. In Seif’s Divan, due to the transformation of social life, the disruption of social order and corruption, instead of trust, one should speak of distrust. The only trust that can be seen in Seif’s Divan is the interpersonal trust that is based on the relationship between the lover and beloved. Religion, security, and moral values ​​have also been examined as other variables of social trust in Saif’s Divan which are directly related to institutional trust and government performance. In general, Seif believes that a ruler who does not have religious and moral values ​​in the society disrupts the security and order of the society. According to him, having religion can increase social trust in the society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Seif Ferghani
  • Social Trust
  • Government Performance
  • Sociological Theories
منابع
1. اوجاقلو، سجاد، زاهدی، محمدجواد (1384). «بررسی اعتماد اجتماعی و عوامل موثر بر آن در بین ساکنان شهر زنجان»، مجلة جامعۀ شناسی ایران، شمارة 4، دورة 6، صص92-125.
2. ادریسی، افسانه، رحمانی خلیلی، احسان و حسینی امین، سیده نرگس (1391). «اعتماد اجتماعی رهاورد هنجارهای دینی و ارزش­های اخلاقی (جامعۀ آماری: استادان و کارکنان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران(شمال)»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شمارة 1، صص 1-23.
3. بحری­پور، عباس و رستگارخالد، امیر (1392). «بررسی رابطة بین اعتماد اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی (مطالعة موردی: شهرستان کاشان)»، فصلنامة مطالعات جامعه­شناسی جوانان، شمارة 10، صص 9-26.
4. پناهی، محمدحسین و شایگان، فریبا (1386). «اثر میزان دینداری بر اعتماد سیاسی»، فصلنامة علوم اجتماعی، شمارة 37، صص73-108.
5. تاجبخش، کیان (1384). سرمایة اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، ترجمه: افشین خاک­باز و حسین پویان، تهران: نشر نو
6. تاجبخش، کیان، ثقفی، مراد و کوهستانی­نژاد، مسعود (1382). «سرمایة اجتماعی و سیاست­های اجتماعی»، فصلنامة رفاه اجتماعی، شمارة10، صص155-200
7. ترابی، محمد (1365). «به دنبال شعر بی­دروغ در دیوان سیف­الدین فرغانی»، مجلة چیستا، شمارة 28، صص612-620.
8. سرّامی، قدمعلی و رفاعی، دیار (1391). «سیف فرغانی و انتقادهای اجتماعی»، عرفانیات در ادب فارسی، شمارة 12.
9. جهانشاهی افشار، علی و روستا، جمشید (1392). «هجوم مغول به ایران و مؤلفه­های پایداری در اشعار سیف»، نشریة ادبیات پایداری، شمارة 9، صص93-118
10. دهنوی، فریبا و احمدی، سیدعلی اکبر (1392). «تبین مؤلفه­ها و سنجش اعتماد بین‌فردی (مورد مطالعه: سازمان تأمین اجتماعی، فصلنامة مطالعات رفتار سازمانی، شمارة 3، صص 1-24.
11. درّی، زهرا و هادی، زینب (1389). «ابعاد مختلف نقد اجتماعی در دیوان سیف­الدین محمدفرغانی»، پژوهشنامة زبان و ادبیات فارسی، شمارة 5، صص119-146.
12. زین­آبادی، مرتضی (1387). «تئوری­ها و نظریات مربوط به اعتماد اجتماعی در جامعۀ»، گروه پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی، پژوهشکدة استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، شمارة 16.
13. شارع­پور، محمود، رزاقی، نادر و غلام­زاده، خلیل (1389). «بررسی رابطة انواع اعتماد با اعتماد اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه مازندران»، مجلة مطالعات اجتماعی ایران، دورة 4، شمارة 4، صص40-53.
14. ظهیری­نیا، مصطفی، نیکخواه، هدایت الله، فلاحی شاه­آباد، احمد، صادقی، سهیل و عزیززاده، امید (1395). «اعتماد اجتماعی و تأثیر آن بر مشارکت اجتماعی دانشجویان دانشگاه هرمزگان»، پژوهشنامة فرهنگی هرمزگان، شمارة 11، صص 86-106.
15. صادقی ده­چشمه، ستار (1388). سنجش اعتماد اجتماعی و بررسی عوامل موثر بر آن در مراکز شهرستان­های استان چهارمحال و بختیاری، رسالة دکتری رشتة جامعۀ شناسی، دانشگاه اصفهان.
16. عباس­زاده، محمد و میرزایی، مجتبی. (1393). «نقش دین در توسعة شبکة اعتماد اجتماعی دانشجویان (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه تبریز، فرهنگ در دانشگاه آزاد اسلامی، شمارة 2، صص199-224.
17. عظیمی، لیلا (1392). «تأثیر اعتماد اجتماعی بر کیفیت دانشجویان دانشگاه آزاد بروجرد»، مطالعات علوم اجتماعی ایران، شمارة 38، صص186-215.
18. فرهمند، مهناز، شفیعی­نژاد، مجتبی و دامن باغ، مرتضی (1395). «دوگانگی فرهنگی و بی­اعتمادی اجتماعی(مطالعة شهروندان شهر یزد و اهواز، مسائل اجتماعی ایران، شمارة 2: 73-96.
19. فرغانی، سیف­الدین محمد (1364). دیوان سیف فرغانی، تصحیح ذبیح­الله صفا، تهران: انتشارات فردوس.
20. کرمی، مهناز و حسینی کازرونی، سیداحمد (1393). «پیشینة عصیان سیاسی و نقد قدرت در اشعار سیف فرغانی و عبید زاکانی»، فصلنامة تحلیل و نقد متون زبان و ادبیات فارسی، شمارة 22: 33-53.
21. کزکاوا، عمرالنساء (1384). «مضامین اجتماعی در شعر فارسی عصر مغول»، نامة ­پارسی، شمارة 4، صص 85-91
22. گیدنز، آنتونی (1377). پیامدهای مدرنیته، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران، مرکز.
23. کتابی، محمود، ادیبی سده، مهدی، قاسمی، وحید و صادقی ده­چشمه، ستار. (1389). «سنجش اعتماد اجتماعی و عوامل موثر بر آن در مراکز و شهرستان­های چهارمحال و بختیاری»، جامعه ­شناسی کاربردی، شمارة 4: 97-122.
24. مولایی، جابر، رنجبریان، علی، سیدی، سیدعلی و حسینی، سیدعلی اکبر (1395). «بررسی عوامل جامعه­شناختی مؤثر بر میزان اعتماد اجتماعی(مورد مطالعه: دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور آبدانان)»، فصلنامة توسعة اجتماعی(توسعة انسانی سابق)، شمارة 4: 105-122.
25. میرفردی، اصغر و احمدی قاریانی، حکیم (1395). «بررسی رابطة گرایش دیگرخواهانه و اعتماد اجتماعی در روابط میان شخصی(مورد مطالعه: ساکنان 18سال به بالای شهر یاسوج)»، مجلة جامعه ­شناسی کاربردی، شمارة 64: 27-46.