بررسی متن شناسی و سبکی «نورس چمن» در فنّ ترسّل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

کتابت و دبیری در شمار مشاغل شریف و ارزشمند دیوانی است و از دیرباز نقشی مهم و محوری در دواوین سلطنت و خلافت و به موازات آن به گونه­ای غیر‌رسمی در اجتماع ایفا کرده­است. کاتبان و منشیان برای این فنّ شریف، قواعد و الزاماتی پایه نهاده، آثاری را در این خصوص تألیف و تصنیف نمودند که از یک سو راهگشای کاتبان مبتدی باشد و از دیگر سو راهنمای قاطبة جامعه در جهت تسهیل و رواساختن امورشان. از ادوار مهم از نظر کمیّت آثار، در زمینۀ انشا و کتابت، دورة صفوی است که بسیاری از نسخ باقی‌مانده از این دوران به کسوت تصحیح و طبع آراسته نشده­اند. از همین زمره می­توان کتاب نورس چمن را نام برد که در عهد شاه‌عباس دوم صفوی تصنیف شده است. نویسندة اثر در پنج باب، افزون بر بیان بنیادهای نظری انشا، به نقل نمونه­های عملی اهتمام کرده و کوشیده است در ساختاری منظم و دقیق، گونه­های متنوّع مکاتیب را برای مخاطبان تبیین کند. از زاویة ساختاری و متن­شناختی، این اثر ادامه­دهندة سنّت کتابت عصر تیموری است، جز آنکه برخی گونه­ها در این متن تا حدّی جدید به نظر می­رسند. سبک نورس چمن از نوع فنّی مایل به مصنوع است و نویسنده در بیشتر مواضع به هنرنمایی‌های لفظی توجّه بسیار نشان داده است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A review of the texture and style of the Nowras-e Chaman on letter-writing technics

نویسندگان [English]

  • Seyed Amir Jahadi Hoseyni
  • Hamidreza Kharazmi
Assistant Professor of Persian Language and Literature, Shahid Bahonar University of Kerman
چکیده [English]

Abstract
The letters and collections of the remaining letters of various historical periods are considered to be important Persian prose types and are considered important and worthy in different aspects. These letters are the influences of writers and literary writers who have enjoyed a great reputation throughout the history of Persian literature.
The most important periods in Persian history and literature are the Safavid era, where poetry and literacy spread among the middle classes of society. In this age, many poets and writers are the main characteristics of literature. Among the areas of writing in this era is the field of writing and science of writing. Secretary Mode is at this time a general public, and this is evident from the works written in this era.
The Nowras-e Chaman is a member of the editorial group that contains the author's letters and is written in secretive and dispassionate manner.
The writer of the work is an almost unknown Scribe known as "Muhammad the Messiah Ezari" and is required to work in the reign of Shah Abbas II Safavid. In the case of his life and works, as well as the events of his life, there was nothing in the historical and literary books, except what was mentioned in the exordium of the Nowras-e Chaman. Ezari then came to a minister named Avaz Beig. This is the same minister who chooses Mohammad Masih Ezari for a secretary's job.
The purpose of exasperation is to publish the work of the author. By searching for manuscript directories and virtual resources, we find that there are two linear versions of the effect. The complete version of the book is in the library of the Islamic Consultative Assembly. Another version is available at the Central Library of the University of Isfahan. The important point is that the name of the author comes from the copy of Isfahan, and in the version of the parliament, the name of the author of the work is not visible.
Nowras-e Chaman has been classified in five phases and has been structured precisely and systematically.
First chapter: What the secretaries should know about the customs of this science. This chapter focuses on the rhetorical rhetoric, beliefs and observance of it, namely, equality in theology, and in particular in the writing of letters.
Second chapter: Understanding the types of letters to kings and ministers and scholars. This chapter is set in ten chapters, each of which consists of partial sections called "type".
Third chapter: the nature of time and substance and the types of correspondence and contacts. This book contains a general manual and practical examples for all people who help them to write short texts on different subjects and with different audiences.
Chapter Four: In the Time and Time Complaint and Condolences. Congratulations and examples of similar and relatively long and diverse oversights in various topics addressed to specific businesses are mentioned.
Chapter Five: Commandments, Contradictions and Contracts and Decisions. Mohammad Masih Ezari is concerned about the precise division of the structures of Tarassol. Most of the books are official and governmental.
The style of the prose is technically desirable and desirable to be artifact, and is somehow the same as the common style among the court scribes, and in particular the Teymurid prose. Arabic writing has a great influence on the book's prose. The author also has a successful approach to composing. Innovative industries such as paronomasia, rhyme and Braat Estehlal have had a great impact on prose. Verbiage is also one of the main features of the book's prose, and its uses are synonyms. New similes and similar addictions also have a high frequency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nowras-e Chaman
  • Safavid era
  • Correspondence
  • Composition
  • manuscript
 
1- بهار، محمّدتقی (1385). سبک‌شناسی: تاریخ تطوّر نثر فارسی، 3ج، تهران: امیرکبیر.
2- پورجوادی، رضا (1377). «کتابشناسی آثار جلال‌الدین دوانی»، معارف، شمارة 1 و2، دورة پانزدهم، فروردین و آبان، از صفحة 81 تا صفحة 138.
3- خطیبی، حسین (1390). فن نثر در ادب پارسی، تهران: زوّار.
4- دانش­پژوه، محمدتقی (1350). «دبیری و نویسندگی»، مجلة هنر و مردم، شمارة صد و ششم، مرداد ماه، از صفحة 27 تا 32.
5- درایتی، مصطفی (1389). فهرست‌وارة دست‌نوشت‌های ایران: (دنا)، ج10، تهران: کتابخانة مجلس شورای اسلامی.
6- دوانی، جلال‌الدین (۱۳۶۸). شرح رباعیات فلسفی و عرفانی علامه محقق جلال‌الدین دوانی (شرح الرباعیات). تصحیح، شرح، نقد و تحلیل: مهدی دهباشی. تهران: مسعود.
7- دهخدا، علی‌اکبر ­(1373). لغت‌نامه دهخدا، ج8، تهران: دانشگاه تهران.
8- رستگار فسایی، منصور (1392). انواع نثر فارسی، تهران: سمت.
9- شمس منشی: محمّدبن هندوشاه نخجوانی (1390). دستور‌الکاتب فی تعیین المراتب، تصحیح و مقابله محمود طاووسی. تهران: نشر آثار هنری «متن».
10- صالحی، نصرالله (1380). «کتابشناسی توصیفی منشآت، مکاتبات و نامه‌ها»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، دی و بهمن، از صفحة 55 تا صفحة 152.
11- صدری، مهدی (1381). «به یاد یکی از دانش­های فراموش‌شدة ایرانی حساب سیاق»، فصلنامة تخصصی تاریخ معاصر ایران، شماره ۲۱ و ۲۲، از صفحة 205 تا صفحة 212.
12- صفا، ذبیح‌الله (1382). تاریخ ادبیات در ایران، ج5، تهران: فردوس.
13- محمّد پادشاه (1363). آنندراج: فرهنگ جامع فارسی، ج2، زیر نظر دکتر محمّد دبیرسیاقی، تهران: کتابفروشی خیّام.
14- مسیح عذاری، محمّد (بی­تا). نسخة خطّی نورس چمن، محفوظ در کتابخانة مجلس شورای اسلامی به شمارة 309 و تاریخ کتابت 1072 قمری.
15- ــــــــــــــــــــــ (بی­تا). نسخة خطّی نورس چمن، محفوظ در کتابخانة مرکزی دانشگاه اصفهان به شمارة 10180.
16- نفیسی، سعید (1363). تاریخ نظم و نثر در ایران و زبان فارسی، 2ج، تهران: فروغی.
17- نفیسی، علی‌اکبر (1355). فردنودسار یا فرهنگ نفیسی(ناظم‌الاطبّا)، 5 ج، تهران: خیام.