تحلیل و نقد سه قصة عامیانة بوشهری بر پایة نظریات ریخت شناسی و بازاندیشی نشانه های الگویی آنها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، بوشهر، ایران

2 استادیار مرکز آموزش زبان و معارف اسلامی جامعةالمصطفی العالمیة، قم، ایران

چکیده

در بررسی‌های ساختاری، بین قصه­های عامیانة سرتاسر جهان وجوه اشتراک زیادی وجود دارد. در پژوهش حاضر،  چند داستان عامیانة بوشهر، از منظرریخت­شناختی نقد و بررسی شده­اند. نخست مقولة ریخت­شناسی تعریف شده­ است، سپس از بین داستان‌‌‌­های محلی جمع­آوری­شده سه داستان انتخاب و از منظر ریخت­شناسی تجزیه و تحلیل شده­اند. بیشتر این داستان­ها با الگوی ریخت­شناسی «پراپ» هماهنگ هستند. پژوهش حاضر نشان می­دهد که این سه داستان با اندک جابه­جایی با الگوهای پراپ در تحلیل ریخت­شناختی اینگونه قصه­ها، مطابقت دارند و با اندک تفاوتی با خویشکاری­های او هماهنگ هستند؛ برخی از عناصر که در الگوی پراپ نیست، در مقاله بدان­ها اشاره شده است؛ درواقع نوآوری این مقاله در همین بازاندیشی و ابداع نشانه­­ای عناصر قصة ایرانی است. این بررسی نشان می­دهد که قصه­های بوشهری نیز قابلیت بررسی ساختاری دارند و تا حد زیادی با الگوی قصه­های ایرانی هم­خوان و مشابهند. آنچه به این مقاله تازگی می­بخشد، بازآفرینی نشانه­های الگویی قصه­های بوشهری و نشان­دادن اختلاف­های قصه­های ایرانی با اصول ساخت­گرایی در قصه­شناسی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Morphology of folktales in Bushehr Province

نویسندگان [English]

  • Human Shakeri 1
  • Bahaeddin Eskandari 2
1 Faculty Member of Persian Language and Literature, Payame Noor University, Booshehr, Iran
2 Assistant Professor of Society of Al-Mustafa Al-Alamiyah; Islamic Language and Education Center, Qom, Iran
چکیده [English]

Abstract
The present study aims to analyze the morphology of some local stories of the city of Bushehr in Iran. These three stories, with some difference, correspond to the patterns of Vladimir Propp and are in harmony with the functions of his theory, though with slight differences. The present article mentions some of the elements that are not in Propp’s model. The novelty of this article is the reviving of the patterns of the Boushehrian stories and pointing out the differences between Iranian stories and the constructivist principles of storytelling.
This research aims to answer some of the following questions: Do Bushehrian stories have a structure such as fairy tales of other nations and other magical legends in Iran? Is the structure of these stories the same as the structure of other Iranian stories? Do these stories share similar aspects? Which aspects of the story and its functions are identical to the patterns of Propp, and which ones do not correspond? Can one choose a native pattern for these stories and refresh the symbols of its elements?
The structure and sequence of the events and elements of these stories are as follows: the time and place of these stories are as vague and unclear as the narrated story.
These stories begin with an initial condition, a problem occurs for the proponent of the story (hero) and the hero travels (becomes absent); he is struggling with difficulty; he overcomes the problem and sometimes he takes on a magical object and overcomes the wicked one; he returns to the first place anonymously, or goes to the palace that has been driven out, and the vicious character of the story is punished and the story ends well. The functions, with a slight shift, are similar to the myths, the examples of which have been given by Ms. Pegah Khadish in her book, Morphology of Magical Legends of Iran. To analyze the elements of Bushehri's myths based on theories, it should be done similar to the methods of this book.
Of the six functional pairs, the A-Z pairs form the main narrative frame. This pattern, which Khadish has designed, is also seen among these three stories, especially the first two stories, which have more magical aspects. The pair of D-F (dealing with helpers - getting the magic agent) (Khadish, 2009: 105), in these three stories, is the first pair. The M-N pair (difficult task and doing it) was also seen in these three Bushharian stories; in the first story, it is hard to find the "deer brain" to treat the Shah, which the main hero -the king’s son- finds it. In the second story, difficult task to achieve, here the finding of the finding of the Shawl and Mani Chang, which the hero helps with the help of a helper to pass a forest and battle with giants. In the third story, where the difficult task is waiting, the poor groom to wait patiently, or to confront the helper inside the well and meet his needs in a trip to the holly city of Mashhad.
The Pr-Rs pair is less seen in these three stories. Actually, there is release, but there is no such pursuit. The pair of warfare and victory (H-I) is also in the second story between the boy and the two giants of war, and of course they do not win over the boy, and the mother of the giants know the son as the victorious person and bestows him the magic object. .
The anonymous entry and identification is also present in three stories, and the tone of the final elements of the story is set up by the O-Q pairs. The king's daughter appears behind the curtain, and the father sees and knows her and then he is pleased. In the second story, moreover, the daughter and son of Shah (the children of the seventh wife) are finally identified.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Propp
  • Morphology
  • folktales
  • Bushehr province
  1. منابع

    1. احمدی، بابک (1384). ساختار و تأویل متن، چ7، تهران: نشر مرکز.
    2. اخوت، احمد (1371). دستور زبان داستان، اصفهان، فردا.
    3. اسکولز، رابرت (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: آگه.
    4. تودوروف، تزوتان (1382). بوطیقای ساختارگرا، ترجمۀ محمد نبوی، چ2، تهران: آگه.
    5. بیغمی، مولانا شیخ­محمد (1340-1339). دارابنامه: «قصه فیروزشاه». 2 جلدی، به تصحیح مرحوم ذبیح­الله صفا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    6. پراپ، ولادیمیر (1386). ریخت­شناسی قصه پریان، ترجمه فریدون بدره­ای، چ2، تهران: انتشارات توس.
    7. چادویک، ه مونر و ون، کرشاو (1376). رشد ادبیات، ترجمة فریدون بدره­ای، تهران: علمی و فرهنگی.
    8. حسینی، محمد (1382). ریخت­شناسی قصه­های قرآن، تهران: نشر ققنوس.
    9. خدیش، پگاه (1387). ریخت­شناسی افسانه­های جادویی، تهران: علمی و فرهنگی.
    10. دهقانیان، جواد، اسدالله نورزی و مهناز پارسانسب (1395). «ریخت­شناسی قصه­های قشقایی بر اساس نظریة ساخت‌گرایی»، فصلنامة فرهنگ و ادبیات عامیانه، سال 4 شماره 10، ص 115- 139.
    11. ذوالفقاری، حسن (1389). ریخت­شناسی افسانه عاشقانه گل بکاولی، فنون ادبی، سال دوم، شماره 1، ص 62 ـ49 .
    12. رضایی، احمد (1390). مقایسه ساختار داستان­های مشترک عامیانه کره‌ای و داستان­های کلیله و دمنه، فصلنامه پژوهش‌های ادبی سال هشتم، شماره33، ص 77 -101.
    13. کادن، جی. ای. (1386). فرهنگ توصیفی ادبیات و نقد، ترجمه کاظم فیروزمند، چ2، تهران: نشر شادگان.
    14. لیراوی، الله کرم (1382). 60 قصه، حکایت، متل در فرهنگ بومی­، بوشهر: شروع.
    15. مارزلف، اولرییش (1371). طبقه­بندی قصه‌های ایرانی، ترجمه کاووس جهانداری، تهران: سروش.
    16. محجوب، محمدجعفر (1386). ادبیات عامیانه ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران: چشمه.
    17. مکاریک، ایرناریما (1388). دانش­نامه نظریه­های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی­، چ3، تهران: آگاه.
    18. یوسفی­نکو، عبدالمجید (1389). ریخت­شناسی داستان پیامبران در تفسیر طبری و سور آبادی، کاوش­نامه، سال یازدهم شماره دوم ص 142ـ 121 .
    19. یونگ، کارل گوستاو (1377). روانشناسی ضمیر ناخودآگاه، ترجمه محمدعلی امیری، تهران: علمی فرهنگی.